Ngày 25 tháng 11 năm 1998, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 1067 phê duyệt dự án xây dựng và quản lý tủ sách pháp luật ở xã, phường, thị trấn. đến năm 2010, Thủ tướng ban hành Quyết định số 06/2010, về việc xây dựng, quản lý, khai thác tủ sách pháp luật. Theo đó tủ sách pháp luật cấp xã, thị trấn là nơi lưu giữ, khai thác sách báo, tài liệu pháp luật để phục vụ công tác cho cán bộ, cũng như nhu cầu tìm hiểu của người dân. Tại huyện Long Phú, cụ thể các Quyết định của Thủ tướng, UBND huyện ban hành Quy chế xây dựng, khai thác tủ sách pháp luật ở xã, thị trấn và cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, trường học trên địa bàn huyện. Sau khi có Quy chế, hầu hết các xã, thị trấn đều xây dựng các tủ sách. Đến nay, toàn huyện có 58 tủ sách pháp luật, với hơn 11.212 đầu sách, trong đó, phần lớn các tủ sách đều có số lượng đầu sách, tài liệu cơ bản đáp ứng được nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu pháp luật của cán bộ, công chức và nhân dân. Trung bình mỗi tủ sách pháp luật có từ 100 đầu sách với nhiều thể loại khá phong phú như : Luật đất đai, Luật Hôn nhân và Gia đình, Bộ Luật Hình sự, Bộ Luật Dân sự, Luật khiếu nại, Luật tố cáo, Luật hòa giải ở cơ sở, Luật phòng, chống bạo lực gia đình, Luật phòng, chống ma túy … đều được trang bị khá đầy đủ trong các tủ sách pháp luật.
Thế nhưng qua thực tế, các tủ sách pháp luật ở cơ sở đều bộc lộ nhiều hạn chế, tại các xã, thị trấn số người đến đọc và mượn sách, báo chỉ “Lèo tèo”, thậm chí cả tuần cũng không có ai đến đọc, hay mượn sách. Theo Anh Nguyễn Tôn Khang, cán bộ Tư pháp xã Song Phụng, huyện Long Phú, hàng năm, ngoài kinh phí được hỗ trợ, địa phương còn trích 02 triệu đồng để mua bổ sung các loại sách, văn bản luật. Tuy vậy, tủ sách pháp luật của xã vẫn còn hạn chế về đầu sách và hoạt động chưa hiệu quả. Anh Tôn Khang cho biết : “ Nguyên nhân là do các phương tiện thông tin, thiết bị di động phát triển, người dân có thể tự tìm hiểu văn bản, chính sách, pháp luật, nên họ càng ít tìm tới tủ sách pháp luật”.
Không riêng gì tủ sách pháp luật của xã Song Phụng mà hầu hết các tủ sách pháp luật ở các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Long Phú cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự khi “thỉnh thoảng lắm” mới có một người dân đến mượn sách, hay văn bản luật để tìm hiểu.
Chú thích ảnh: Tủ sách pháp luật xã Song Phụng.
Ông Nguyễn Văn Thơ – Chủ tịch UBND xã Long Phú, huyện Long Phú cho biết hiện nay, bạn đọc của tủ sách pháp luật phần đông là cán bộ địa phương. Riêng người dân thì ngại đến tìm hiểu bởi các lý do như không có nhu cầu, tài liệu còn hạn chế, chưa thật sự hấp dẫn, việc mượn, đọc còn phụ thuộc giờ hành chính … Từ đó chưa phát huy hiệu quả của mô hình là chuyện đương nhiên. Qua khảo sát ở cơ sở cho thấy, sau nhiều năm triển khai mô hình tủ sách pháp luật hiện có bất cập. Đó là văn bản quy phạm được sửa đổi, bổ sung hoặc bãi bỏ hàng năm khá nhiều, làm cho việc cập nhập, thay thế ở cấp xã gặp nhiều khó khăn, không đáp ứng kịp thời nhu cầu tìm đọc của người dân. Người dân cũng không mặn mà, hay chưa có thói quen tự tìm hiểu pháp luật thông qua tủ sách pháp luật ở cơ sở, mà chỉ khi có những vướng mắc liên quan đến pháp luật hoặc quyền lợi bị xâm phạm thì lúc đó mới tìm hiểu.
Trước những hạn chế, bất cập trong quá trình triển khai thực hiện tủ sách pháp luật trên cả nước, ngày 13/03/2019 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 14/2019 về xây dựng, quản lý, khai thác tủ sách pháp luật, trong đó, điểm nhấn nổi bật là quy định về xây dựng tủ sách pháp luật điện tử Quốc gia. Cùng với việc đẩy nahnh ứng dụng công nghệ thông tin, đây được xem là kênh phổ biến pháp luật hiệu quả tới nhân dân. Cụ thể, theo Quyết định 14/2019, tủ sách pháp luật điện tử quốc gia sẽ do Bộ Tư pháp chủ trì xây dựng và quản lý thống nhất, được vận hành, khai thác, sử dụng chung trong phạm vi toàn quốc theo hướng tích hợp với Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp. Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia có các dữ liệu thành phần về sách, tài liệu pháp luật do bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc chính phủ, cơ quan Nhà nước khác ở Trung ương, UBND tỉnh, Thành phố cập nhật, quản lý.
Theo Bà Phan Lê Diễm – Trưởng Phòng Tư pháp huyện Long Phú cho rằng, việc xây dựng tủ sách pháp luật điện tử sẽ mang lại hiệu quả cao hơn so với các tủ sách pháp luật truyền thống là điều tất yếu. Trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, việc Chính phủ quyết định xây dựng mô hình tủ sách pháp luật điện tử là sự thay thế cần thiết. Khẳng định yêu cầu đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý và khai thác tủ sách pháp luật, xây dựng tủ sách pháp luật điện tử.
Cũng theo Bà Lê Diễm, bên cạnh việc tích cực tuyên truyền về tủ sách pháp luật điện tử do Bộ Tư pháp xây dựng, thời gian tới, Phòng Tư pháp sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong phổ biến, giáo dục, pháp luật bằng nhiều hình thức đa dạng, như tìm hiểu pháp luật trực tuyến, đăng tải các văn bản pháp luật mới trên hệ thống cổng thông tin điện tử. Song song đó, sẽ nâng cao chất lượng tuyên truyền pháp luật qua hệ thống truyền thanh cơ sở, chú trọng tuyên truyền các văn bản mới, các văn bản liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp. Qua đó, từng bước nâng cao hiệu quả công tác phổ biến giáo dục pháp luật.
Bài và ảnh: Sóc Ca.